NGÀY VĂN HÓA & Y TẾ CỘNG ĐỒNG TẠI SAN DIEGO

Lần đầu tiên Quận San Diego cũng tuyên bố ngày Thứ Bảy 3-6-2006 là Ngày Hiệp Hội Người Việt San Diego (Vietnamese Federation of San Diego Day). Đây thực là một vinh dự cho Hiệp Hội và cộng đồng. Vì vậy HH đã quyết định mời toàn thể đồng hương đến dự lễ tiếp nhận Quyết nghị này trong dịp lễ khai mạc Ngày Văn Hóa và Y tế Cộng Đồng. Hơn một trăm người đã đến tham dự trong không khí rất trang nghiêm, long trọng. Một phái đoàn từ Santa Ana cũng xuống chung vui với chúng ta. Xin độc giả đón đọc bản tường trình riêng về buổi lễ này.

Sinh hoạt văn hóa gồm có các bộ môn hội họa, nhiếp ảnh, nghệ thuật cắm hoa, non bộ và cây cảnh, dạ vũ và trình diễn văn nghệ. Mở đầu, họa sĩ Duyên Hà Lê Phục Thủy thuyết trình về đề tài “Hội Họa Việt Nam Xưa và Nay” trước một cử tọa chọn lọc. Ông nói: “Họa sĩ là người dùng thị giác làm phương tiện để thể hiện và truyền thông vẻ đẹp”. Ông đã trình chiếu gần 100 hình chụp các họa phẩm với lời thuyết minh.

Hội họa Việt Nam ngày xưa là các hình vẽ trong hang động, hình khắc trên trống đồng và bức chân dung của Nguyễn Trãi… Tiếp đến là các tranh dân gian gồm các tranh Hàng Trống thanh lịch, tranh Đông Hồ bình dân, tranh Làng Sình tân tiến. Hình họa trong 4000 bức của sưu tập Henri Oger mô tả cảnh sinh hoạt của dân ta vào đầu thế kỷ 20 một cách chính xác. Khán giả đã có dịp cười thoải mái với hai cảnh hoạt kê trong tranh Ðông Hồ “Ðánh ghen”. Trong bức thứ nhất, đứa con về phe bố, cố níu áo mẹ không cho cắt tóc bà vợ lẽ. Trong bức thứ hai, đứa con về phe mẹ đang ném đá vào bà dì ghẻ!

Sự thành lập Trường Cao Đẳng Mỹ Thuật Đông Dương đã thay đổi bộ mặt của hội họa Việt Nam. Họa sĩ tốt nghiệp từ trường này nhiều người nổi danh như Tô ngọc Vân, Giám Đốc người Việt đầu tiên thay thế GS Tardieu và đã tử trận khi tham gia trận Điện Biên Phủ năm 1954, Lê văn Đệ, Giám đốc Trường Cao đẳng Mỹ thuật thời Việt nam Cộng Hòa, Lê Phổ có danh tiếng quốc tế, Tạ Tỵ nổi tiếng với tranh lập thể, Nguyễn gia Trí, người đã đưa tranh sơn mài lên mức nghệ thuật cao, cũng như các danh hoạ lừng danh một thời như Lê thị Lựu, Nguyễn phan Chánh, Trần văn Cẩn, Nguyễn tường Lân (Thạch Lam), Bùi xuân Phái…

Hội họa Việt Nam ngày nay được trình chiếu với tranh của các họa sĩ ở cả hai miền Nam, Bắc trước và sau 1975. Trước 1975, tại miền nam, Hội “Họa sĩ trẻ” và các cuộc “Triển lãm mùa xuân” là những sinh hoạt rất khởi sắc với các tên tuổi Nguyên Khai, Bé Ký, Hồ thành Ðức, Nguyễn thị Hợp, Nghiêu Ðề….Ðây cũng là nhóm họa sĩ nòng cốt sau này ở Hoa kỳ. Các danh họa Thái Tuấn, Nguyễn gia Trí, Tú Duyên …đã gây được sự chú ý trên trường quốc tế. Ngoài Bắc, số họa sĩ thuộc nhóm Trường Cao đẳng Mỹ thuật Ðông Dương cũ và các lớp trẻ ít có sáng tác xuất sắc vì phần lớn phải vẽ theo nhu cầu chính trị và thiếu phương tiện. Sau cùng họa sĩ Việt Nam ở hải ngoại cũng góp phần lớn trong việc phát triển hội họa Việt Nam cùng với lớp họa sĩ trẻ tại Việt Nam ngày nay.

Một số tranh của các lớp họa sĩ này như Nguyễn Việt, Hồ Anh, Ann Phong, Ðèo Chính Mung …tại Hoa kỳ và Lương xuân Ðoàn, Trần trọng Vũ, Trịnh công Sơn sinh sống tại Việt Nam cũng đã được trình chiếu. Vì thiếu tài liệu và thì giờ có hạn nên diễn giả đã xin lỗi không có dịp đề cập đến một số họa sĩ có danh tiếng như ViVi, Võ Ðình, Nguyễn Quỳnh, Ðinh Cường…

Sau cùng diễn giả đề cập đến những khó khăn trực diện họa sĩ : sự xuất hiện của ảnh đen trắng đã tước bỏ độc quyền mô tả ngoại giới bằnh hình ảnh và ảnh màu đã lấn át độc quyền dùng màu sắc của hội họa. Điện ảnh sống động lấn át vẻ đẹp trong tĩnh lặng của hội họa. Gần đây video còn mạnh hơn điện ảnh vì rẻ tiền và phổ biến hơn, cá nhân nào cũng sử dụng được. Cuối cùng máy điện toán có thể làm biến đổi các hình ảnh thực tế, cũng vẽ “ma” được như họa sĩ! Họa sĩ đã phải quay về với nội tâm để khám phá những khao khát vẻ đẹp muôn đời của con người, và diễn tả bằng những hình thức mới. Diễn giả nhận xét: “Nếu không có họa sĩ thì đời sống tẻ nhạt đến chừng nào!” nhận xét đó cũng áp dụng cho các nghệ sĩ thuộc bộ môn khác như nhiếp ảnh, điện ảnh, cắm hoa, âm nhạc….

Sau phần thuyết trình, hoạ sĩ Nguyễn Văn Mộch trình bày về cách in mộc bản của ông cha ta, rồi mời mọi người tự tay in những tranh mộc bản với những bản khắc gỗ, giấy bản và mực đen. Khán giả hưởng ứng nồng nhiệt. Dưới sự hướng dẫn của ông, những bức tranh thơm mùi mực đã được sáng tác để làm kỷ niệm mang về nhà trong niềm hân hoan của các “họa sĩ” mới ra nghề!

Hội trường Trụ sở Hiệp Hội cũng đã trang hoàng thật trang nhã với hơn 30 bình hoa tươi thắm trình bày rất nghệ thuật của các nghệ sĩ trong Hội Nghệ Thuật Cắm Hoa, các bà Lê Ngọc Châu, Hồng Phúc và Đào Giao Chi. Tham dự triển lãm hội họa kỳ này là các họa sĩ Vivi, Đơn Sa (Diễm Châu), Tạ Đức Ngây, Văn Mộch và Duyên Hà. Mỗi người một sắc thái: Tranh Vivi bố cục rất đẹp, màu sắc cổ kính. Đơn Sa thuần nhã. Tạ Đức Ngây vẽ bằng muội đèn rất “hiện thực”, dễ mến. Văn Mộch sử dụng ít màu sắc , tuy dùng sơn dầu mà phảng phất ý vị của tranh thủy mạc, đối lập hẳn với Duyên Hà dùng mầu sắc tươi vui diễn tả cảm xúc bén nhạy thoáng qua khi vẽ ngoài trời, tức cảnh sinh tình. Ảnh khá nhiều và mang tích chất nghệ thuật cao, phần lớn của các nhiếp ảnh gia thân hữu của ông Lê công Nghiệp như Thái Đức Nhã... Ngoài ra ông Nguyễn văn Vĩnh cũng trình bày nhiều hòn Non bộ và cây cảnh rất công phu.

Ngày thứ bảy kết thúc bằng một buổi dạ vũ rất thành công với trên 300 người tham dự, trong số có nhiều sinh viên trẻ. Vào cửa miễn phí, với thiệp mời của Hiệp Hội dành cho tất các đồng hương nào muốn dự dạ vũ. Không khí thật tưng bừng và hoàn toàn thanh lịch. Hai ban nhạc The Rose và SilverSound chơi nhạc “tour” chen lẫn các bản nhạc dành cho tuổi trẻ rất đặc sắc. Ngoài tiếng nhạc hào hứng, dạ vũ thành công lớn cũng nhờ tiếng hát điêu luyện của các ca sĩ Tuấn Anh, Thanh Hằng, Thanh Trúc, Thúy Vân, Thu Hồng, Thi Nga, Thy Tự, Dương Nghi, Minh Tuấn…Dạ vũ khai mạc đúng giờ từ 8:30 tối.

Trong nửa giờ giải lao, kỹ sư Trần Hùng Tiết, Trưởng ban tổ chức đã trình bày việc tái hoạt động của đài truyền hình VIET-PBS trên băng tầng 19, Time Warner Cable, từ 6:30-7:00 tối thứ tư và chủ nhật kể từ 11 tháng 6 năm 2006. Ngoài ra, Các người tham dự dạ vũ cũng có dịp thưởng thức các bình hoa nghệ thuật, tranh, ảnh, non bộ và cây cảnh tại hội trường.

Dạ vũ kết thúc vào lúc 12:00 giờ đêm trong sự hân hoan của mọi người, hẹn tái ngộ tại Trụ sở Hiệp Hội trong lần dạ vũ tới, có lẽ vào thu khi thời tiết đã mát mẻ.

Ngày chủ nhật 4-6-2006 có hai sinh hoạt chính đã thành công mỹ mãn. Ngày Y tế Cộng Ðồng với trên 300 đồng hương tham dự và buổi trình diễn văn nghệ Vương Màu Kỷ Niệm 2 với hơn 100 người yêu thích văn nghệ. Xin đón xem các bài tường trình riêng về Ngày Y tế và buổi trình diễn văn nghệ.

(Lê Phục Thủy)

HỌA SĨ TÚ DUYÊN

Tác phẩm: Đờn ca

Chất liệu:  Khắc gỗ in trên lụa

Kích thước: 74 cm x 44 cm

Năm sáng tác:  1963

Năm sưu tầm: 20/10/1993

Sinh trưởng trong một gia đình nhà nho tại làng cổ Bát Tràng, Bắc Ninh, từ nhỏ cậu bé Nguyễn Văn Duyến (tên thật của họa sĩ Tú Duyên) rất thích vẽ. Năm 1935, khi 20 tuổi, ông theo học Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Năm 1939, gia đình ông chuyển vào Sài Gòn sinh sống. Thời gian đầu vào Nam, ông vẽ tranh cho các báo, vẽ tranh lụa… đến 1942 mới bắt đầu vẽ thủ ấn họa. Tú Duyên là người đã tìm ra kỹ thuật thủ ấn họa có một không hai ở ViệtNam.

Yêu thích tranh dân gian Đông Hồ từ bé, bị cuốn hút bởi những hình ảnh vui tươi, gần gũi, khoáng đạt của người dân quê hồn hậu qua bản khắc gỗ thật đẹp nên ông quyết tâm chọn một con đường riêng gắn với tranh dân gian mà sau nhiều nghiên cứu, tìm kiếm mới hình thành nên thủ ấn họa.

Tác phẩm: Trần Bình Trọng

Chất liệu:  Khắc gỗ in trên lụa

Kích thước: 90 cm x 50 cm

Năm sáng tác:  1959

Năm sưu tầm: 20/10/1993

Để thực hiện một bức tranh dân gian Đông Hồ, tranh có bao nhiêu màu thì phải có bấy nhiêu bản khắc gỗ, và đều là các bản dương. Với thủ ấn họa, chỉ dùng một bản âm và một bản dương, họa sĩ sử dụng ngón tay, lòng bàn tay, cạnh tay để xoa màu trên bản khắc rồi đặt lụa lên, mặt âm làm phông, sau đó dùng mặt dương để nhấn thêm rồi xoa, ấn, vỗ, miết… trên mặt lụa cho thấm màu. Mỗi bản tranh làm theo lối thủ ấn họa lại có màu sắc đậm nhạt, dày mỏng khác nhau tùy theo sự điều chỉnh linh hoạt của họa sĩ.

Ba chủ đề chính là nguồn cảm hứng cho tranh của Tú Duyên:

- Những nhân vật lịch sử. Điển hình như bức “Thà làm quỷ nước Nam.”

- Từ ca dao, các tác phẩm cổ văn, như Truyện Kiều, Chinh Phụ Ngâm Khúc... Điển hình là những bức tranh, bây giờ còn nhiều người nhớ tới, như bức “Chẳng ham vựa lúa anh đầy- Tham năm ba chữ cho tầy thế gian (ca dao). Hoặc “Mai cốt cách tuyết tinh thần” (Kim Vân Kiều - Cùng 29 bức khác, cũng đi ra từ Truyện Kiều...).

- Phụ nữ Việt Nam.  

Họ và tên: Nguyễn Văn Duyến. Bút danh: Tú Duyên

Năm sinh: 20/12/1915. Nguyên quán: Bát Tràng, Hà Nội

Thân thế sự nghiệp:

Tác phẩm: Ngày hội

Chất liệu:  Khắc gỗ in trên lụa

Kích thướcc: 47 cm x 108 cm

Năm sáng tác:  1960

Năm sưu tầm: 25/12/1998

- 1935 – 1938: học tại trường Mỹ thuật Đông Dương Hà Nội, chuyên khoa  Hội họa. Hiệu trưởng: ông Victor Dieu (người Pháp). Giáo viên chuyên môn: ông Nguyễn Văn Thọ (cụ Nam Sơn). Cùng khóa với Nguyễn Văn Ty, Nguyễn Sỹ Ngọc, Nguyễn Thị Kim…

- Năm 1938: làm nghề thợ vẽ ở số 36 Đường Phố Mới - Hà Nội.

- Năm 1939: vào Sài Gòn ở tại số 150, đường Gia Long. Làm nghề vẽ báo và vẽ quảng cáo. Trong thời gian này, tác giả lấy bút danh là Tứ Duyên, đây là sự kết hợp giữa tên tác giả và một người bạn cùng làm chung tên là Đỗ Văn Tư. Sau vì chữ Tứ Duyên hơi khó đọc đối với người ngoại quốc lúc bấy giờ nên quen miệng mọi người đọc trại ra là Tú Duyên cho đến nay.

Tác phẩm: Tiễn chồng

Chất liệu:  Khắc gỗ in trên lụa

Kích thước: 32 cm x 86 cm

Năm sáng tác:  1954

Năm sưu tầm: 20/10/1993

- Năm 1945: tham gia mặt trận giải phóng miền Nam ở Mỹ Tho (Tiền Giang) dưới quyền của anh Phạm Văn Đặng (anh Đặng là người gốc Gò Công, công tác ở mặt trận Tổ quốc tỉnh Tiền Giang).

- Năm 1946: về Thủ Dầu một vừa vẽ, vừa làm công tác tuyên truyền (dưới quyền anh Vũ Duy Hanh).

- Năm 1947: vì là người ở thành phố nên tác giả được phân công ra đường lộ để công tác tuyên truyền văn hóa, được khoảng hơn 01 tháng thì bị địch bắt cùng với Bùi Thanh Khiết, Lưu Nguyên Tụng; 04 tháng sau thì được thả về Sài Gòn tiếp tục làm nghề vẽ và vẽ báo.

- Năm 1949: ở Sài Gòn tại số 30, trên lầu đường Reim (nay là đường Lê Công Kiều). Địa chỉ của tác giả là thùng thư của tỉnh Thủ Dầu Một, do cô Nguyễn Thị Kim (gọi là cô Tám) là liên lạc viên của mặt trận Tổ quốc tỉnh Thủ Dầu Một làm liên lạc viên.

Tác phẩm: Đánh ghen

Chất liệu:  Khắc gỗ in trên lụa

Kích thước: 32 cm x 32 cm

Năm sáng tác:  1952

Năm sưu tầm: 20/10/1993

- Năm 1952: liên lạc được với Ban binh vận do Trần Văn Thịnh (bí danh Hà Thanh, Tám Dũng, Ba Tựu) là trưởng ban. Thời điểm này, tác giả vừa dạy vẽ ở trường Mỹ thuật Gia Định, vừa tiếp tục phát huy môn thủ ấn họa của riêng tác giả.

Các giải thưởng:

- Huy chương danh dự của Hội Văn học miền Nam (thập niên 60).

- Huy chương “Vì sự nghiệp Mỹ thuật Việt Nam” của Hội Mỹ thuật Việt Nam (1997).

- Huy chương “Vì sự nghiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam”của Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam (1999).

Tác phẩm tại Bảo Tàng Mỹ Thuật Tp HCM: 09 tranh thủ ấn họa trên lụa, 52 bản khắc gỗ.