HỌA SĨ TÚ DUYÊN

Tác phẩm: Đờn ca

Chất liệu:  Khắc gỗ in trên lụa

Kích thước: 74 cm x 44 cm

Năm sáng tác:  1963

Năm sưu tầm: 20/10/1993

Sinh trưởng trong một gia đình nhà nho tại làng cổ Bát Tràng, Bắc Ninh, từ nhỏ cậu bé Nguyễn Văn Duyến (tên thật của họa sĩ Tú Duyên) rất thích vẽ. Năm 1935, khi 20 tuổi, ông theo học Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Năm 1939, gia đình ông chuyển vào Sài Gòn sinh sống. Thời gian đầu vào Nam, ông vẽ tranh cho các báo, vẽ tranh lụa… đến 1942 mới bắt đầu vẽ thủ ấn họa. Tú Duyên là người đã tìm ra kỹ thuật thủ ấn họa có một không hai ở ViệtNam.

Yêu thích tranh dân gian Đông Hồ từ bé, bị cuốn hút bởi những hình ảnh vui tươi, gần gũi, khoáng đạt của người dân quê hồn hậu qua bản khắc gỗ thật đẹp nên ông quyết tâm chọn một con đường riêng gắn với tranh dân gian mà sau nhiều nghiên cứu, tìm kiếm mới hình thành nên thủ ấn họa.

Tác phẩm: Trần Bình Trọng

Chất liệu:  Khắc gỗ in trên lụa

Kích thước: 90 cm x 50 cm

Năm sáng tác:  1959

Năm sưu tầm: 20/10/1993

Để thực hiện một bức tranh dân gian Đông Hồ, tranh có bao nhiêu màu thì phải có bấy nhiêu bản khắc gỗ, và đều là các bản dương. Với thủ ấn họa, chỉ dùng một bản âm và một bản dương, họa sĩ sử dụng ngón tay, lòng bàn tay, cạnh tay để xoa màu trên bản khắc rồi đặt lụa lên, mặt âm làm phông, sau đó dùng mặt dương để nhấn thêm rồi xoa, ấn, vỗ, miết… trên mặt lụa cho thấm màu. Mỗi bản tranh làm theo lối thủ ấn họa lại có màu sắc đậm nhạt, dày mỏng khác nhau tùy theo sự điều chỉnh linh hoạt của họa sĩ.

Ba chủ đề chính là nguồn cảm hứng cho tranh của Tú Duyên:

- Những nhân vật lịch sử. Điển hình như bức “Thà làm quỷ nước Nam.”

- Từ ca dao, các tác phẩm cổ văn, như Truyện Kiều, Chinh Phụ Ngâm Khúc... Điển hình là những bức tranh, bây giờ còn nhiều người nhớ tới, như bức “Chẳng ham vựa lúa anh đầy- Tham năm ba chữ cho tầy thế gian (ca dao). Hoặc “Mai cốt cách tuyết tinh thần” (Kim Vân Kiều - Cùng 29 bức khác, cũng đi ra từ Truyện Kiều...).

- Phụ nữ Việt Nam.  

Họ và tên: Nguyễn Văn Duyến. Bút danh: Tú Duyên

Năm sinh: 20/12/1915. Nguyên quán: Bát Tràng, Hà Nội

Thân thế sự nghiệp:

Tác phẩm: Ngày hội

Chất liệu:  Khắc gỗ in trên lụa

Kích thướcc: 47 cm x 108 cm

Năm sáng tác:  1960

Năm sưu tầm: 25/12/1998

- 1935 – 1938: học tại trường Mỹ thuật Đông Dương Hà Nội, chuyên khoa  Hội họa. Hiệu trưởng: ông Victor Dieu (người Pháp). Giáo viên chuyên môn: ông Nguyễn Văn Thọ (cụ Nam Sơn). Cùng khóa với Nguyễn Văn Ty, Nguyễn Sỹ Ngọc, Nguyễn Thị Kim…

- Năm 1938: làm nghề thợ vẽ ở số 36 Đường Phố Mới - Hà Nội.

- Năm 1939: vào Sài Gòn ở tại số 150, đường Gia Long. Làm nghề vẽ báo và vẽ quảng cáo. Trong thời gian này, tác giả lấy bút danh là Tứ Duyên, đây là sự kết hợp giữa tên tác giả và một người bạn cùng làm chung tên là Đỗ Văn Tư. Sau vì chữ Tứ Duyên hơi khó đọc đối với người ngoại quốc lúc bấy giờ nên quen miệng mọi người đọc trại ra là Tú Duyên cho đến nay.

Tác phẩm: Tiễn chồng

Chất liệu:  Khắc gỗ in trên lụa

Kích thước: 32 cm x 86 cm

Năm sáng tác:  1954

Năm sưu tầm: 20/10/1993

- Năm 1945: tham gia mặt trận giải phóng miền Nam ở Mỹ Tho (Tiền Giang) dưới quyền của anh Phạm Văn Đặng (anh Đặng là người gốc Gò Công, công tác ở mặt trận Tổ quốc tỉnh Tiền Giang).

- Năm 1946: về Thủ Dầu một vừa vẽ, vừa làm công tác tuyên truyền (dưới quyền anh Vũ Duy Hanh).

- Năm 1947: vì là người ở thành phố nên tác giả được phân công ra đường lộ để công tác tuyên truyền văn hóa, được khoảng hơn 01 tháng thì bị địch bắt cùng với Bùi Thanh Khiết, Lưu Nguyên Tụng; 04 tháng sau thì được thả về Sài Gòn tiếp tục làm nghề vẽ và vẽ báo.

- Năm 1949: ở Sài Gòn tại số 30, trên lầu đường Reim (nay là đường Lê Công Kiều). Địa chỉ của tác giả là thùng thư của tỉnh Thủ Dầu Một, do cô Nguyễn Thị Kim (gọi là cô Tám) là liên lạc viên của mặt trận Tổ quốc tỉnh Thủ Dầu Một làm liên lạc viên.

Tác phẩm: Đánh ghen

Chất liệu:  Khắc gỗ in trên lụa

Kích thước: 32 cm x 32 cm

Năm sáng tác:  1952

Năm sưu tầm: 20/10/1993

- Năm 1952: liên lạc được với Ban binh vận do Trần Văn Thịnh (bí danh Hà Thanh, Tám Dũng, Ba Tựu) là trưởng ban. Thời điểm này, tác giả vừa dạy vẽ ở trường Mỹ thuật Gia Định, vừa tiếp tục phát huy môn thủ ấn họa của riêng tác giả.

Các giải thưởng:

- Huy chương danh dự của Hội Văn học miền Nam (thập niên 60).

- Huy chương “Vì sự nghiệp Mỹ thuật Việt Nam” của Hội Mỹ thuật Việt Nam (1997).

- Huy chương “Vì sự nghiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam”của Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam (1999).

Tác phẩm tại Bảo Tàng Mỹ Thuật Tp HCM: 09 tranh thủ ấn họa trên lụa, 52 bản khắc gỗ.